Η σωστή διατροφή αποτελεί απαραίτητο και σημαντικό παράγοντα στη σωστή αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη.
Οι κύριοι στόχοι της δίαιτας στο διαβήτη είναι:
- Η επίτευξη ή διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους.
- Η αποφυγή των επιπλοκών, συμπεριλαμβανομένων της αρτηριοσκλήρωσης.
Όλα τα φαγητά που τρώμε αποτελούνται από θρεπτικά συστατικά.
Σήμερα οι διατροφικές συστάσεις για το διαβήτη περιλαμβάνουν μια πιο ελεύθερη προσέγγιση όσον αφορά τους υδατάνθρακες και το μονοακόρεστο κυρίως λίπος (βασικά το ελαιόλαδο) αλλά πιο περιορισμένη όσον αφορά το κορεσμένο (ζωϊκό) λίπος.
Η θετική επίδραση στην υγεία των παραδοσιακών διατροφικών συνηθειών των Ελλήνων και άλλων λαών της Μεσογείου, συνέβαλε στην παραδοχή ότι η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί πρότυπο υγιεινής διατροφής και χαρακτηρίζεται από τα 10 παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Κατά προτίμηση κατανάλωση ελαιόλαδου.
- Μικρή κατανάλωση ζωικών λιπών.
- Μεγάλη κατανάλωση λαχανικών.
- Μεγάλη κατανάλωση φρούτων.
- Μεγάλη κατανάλωση δημητριακών.
- Μεγάλη κατανάλωση οσπρίων.
- Μέτρια κατανάλωση ψαριών.
- Μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με έμφαση στο τυρί και το γιαούρτι.
- Μικρή κατανάλωση κρέατος.
- Μικρή ως μέτρια κατανάλωση κρασιού κυρίως στα γεύματα.
Γίνεται όλο και ευρύτερα αποδεκτό ότι αρκετές πλευρές της Μεσογειακής διατροφής και ειδικότερα η κατανάλωση ελαιόλαδου σε συνδυασμό με λαχανικά και όσπρια, μπορεί να προσφέρει σε μεγάλο βαθμό προστασία από ένα μεγάλο φάσμα χρόνιων νοσημάτων (καρδιοαγγειακών, καρκίνου κ.α.)
Το ελαιόλαδο είναι η κύρια πηγή μονοακόρεστου λίπους που θεωρείται ιδιαίτερα υγιεινό για τον οργανισμό.
Πρόσφατα δόθηκε έμφαση και στα μικροσυστατικά του ελαιόλαδου. Προς το παρόν έχει μελετηθεί η αντιοξειδωτική δράση ορισμένων από αυτά, αλλά η έρευνα στον τομέα αυτό επεκτείνεται.
Το ελαιόλαδο έχει 200 μικροσυστατικά πολλά από τα οποία δεν έχουν μελετηθεί.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το παρθένο ελαιόλαδο, εκείνο το οποίο εξάγεται χωρίς την μεσολάβηση υψηλών θερμοκρασιών, έχει την υψηλότερη συγκέντρωση μικροσυστατικών. Στην Ελλάδα 85% του παραγόμενου ελαιόλαδου είναι αγνό παρθένο ελαιόλαδο.
Το ελαιόλαδο και οι σύνθετοι υδατάνθρακες που προέρχονται από όσπρια, ψωμί ολικής άλεσης και δημητριακά ανεβάζουν ελάχιστα το μεταγευματικό σάκχαρο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο θεραπευτικής αντιμετώπισης του ΣΔ, τόσο του τύπου 1 όσο και του τύπου 2.
Όπως είπαμε και πιο πάνω όλα τα φαγητά που τρώμε αποτελούνται από θρεπτικά συστατικά.
Τα κύρια θρεπτικά συστατικά είναι οι υδατάνθρακες, τα λιπίδια και οι πρωτεΐνες.
Οι υδατάνθρακες είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι, οι απλοί και οι σύμπλοκοι ή αλλιώς σύνθετοι.
Οι απλοί είναι γνωστοί ως σάκχαρα. Για παράδειγμα απλό σάκχαρο είναι η λακτόζη που βρίσκεται στο γάλα, καθώς και η γλυκόζη και η φρουκτόζη που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά.
Οι σύμπλοκοι υδατάνθρακες υπάρχουν σε όλα τα αμυλούχα τρόφιμα που τρώμε όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι, οι πατάτες, τα φασόλια κ.λ.π., όπως και οι περισσότερες φυτικές ίνες όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά κ.λ.π.
Σύμφωνα με τις σημερινές αντιλήψεις ιδιαίτερη προτίμηση πρέπει να δίνεται στους σύνθετους υδατάνθρακες που είναι συνάμα πλούσιοι σε φυτικές ίνες.
Ειδικότερα προτιμώνται τρόφιμα όπως το ψωμί και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια κ.λ.π. Αυτά πρέπει να αποτελούν το 50-55% των συνολικά προσλαμβανομένων θερμίδων διότι οι σύνθετοι υδατάνθρακες απορροφώνται βραδύτερα και δεν προκαλούν μεγάλες διακυμάνσεις στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος. Ενώ μεγάλες ποσότητες απλών υδατανθράκων (όπως η κοινή ζάχαρη) πρέπει γενικά να αποφεύγονται λόγω του γρήγορου ρυθμού απορρόφησης και επίδρασης στην γλυκαιμία.
Οι πρωτεΐνες αποτελούν το δεύτερο βασικό θρεπτικό συστατικό των τροφών και το βασικό συστατικό του σώματος.
Οι μύες τα κόκαλα, πολλά όργανα, το δέρμα, ορμόνες, ένζυμα αποτελούνται από πρωτεΐνες.
Τις πρωτεΐνες προσλαμβάνουμε από το κρέας, τα αυγά, το τυρί, το γάλα, τα ψάρια αλλά και τα δημητριακά, τα λαχανικά.
Τα λιπίδια είναι τι τρίτο βασικό θρεπτικό συστατικό που χρειάζεται ο άνθρωπος.
Τα λιπίδια χρειάζονται στον οργανισμό μας και δεν είναι πάντα “κακά,, και βλαβερά.
Η υπερβολική κατανάλωση τους είναι που δημιουργεί τα προβλήματα.
Το λίπος αποτελεί δόκιμο συστατικό των μεμβρανών των κυττάρων και βοηθά στην μεταφορά των βιταμινών σε όλο το σώμα.
Τα λιπίδια βρίσκονται με την μορφή των λιπών στο κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, βούτυρο, τυρί), τα αυγά και με την μορφή των ελαίων στα σπορέλαια. (ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο) και στο ελαιόλαδο.
Τα ζωικά λίπη είναι αυτά που σε συνεργασία με άλλους παράγοντες (γενετικούς κ.α.) προκαλούν ή και επιτείνουν την αρτηριοσκλήρυνση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αυτά τα λίπη πρέπει να αποκλειστούν τελείως από την διατροφή. Οι πλούσιες σε λίπος δίαιτες είναι μια από τις βασικές αιτίες που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι υπέρβαρο. Να σημειωθεί ότι το λίπος έχει διπλάσιες θερμίδες ανά γραμμάριο από ότι οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες. Τα περιττά κιλά κάνουν το σώμα των διαβητικών ατόμων πιο ανθεκτικό στη δράση της ινσουλίνης (αντίσταση στην ινσουλίνη).
Πόσο λοιπόν λίπος πρέπει να τρώτε; Αν είστε παχύσαρκοι πρέπει να μειώσετε το ποσό του λίπους που προσλαμβάνετε με την τροφή. Αν έχετε υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα μπορεί να σας ζητηθεί να τροποποιήσετε τόσο τον τύπο όσο και το ποσό των προσλαμβανομένων λιπιδίων.
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το ποσό και το είδος του λίπους που προσλαμβάνετε με την τροφή, παίζει σημαντικό ρόλο στην βλάβη των αγγείων που είναι γνωστή ως αρτηριοσκλήρυνση και που εκδηλώνεται με καρδιακά επεισόδια και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Τα ζωικά λίπη (κρέας-αυγά-βούτυρο) είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλούν και επιτείνουν την αρτηριοσκλήρυνση διότι αυξάνουν το επίπεδο της “κακής,, χοληστερόλης LDL η οποία εναποτίθεται στο τοίχωμα των αγγείων και γι΄αυτό θεωρείται κακή. Αντίθετα το ελαιόλαδο έχει ευνοϊκή επίδραση μειώνοντας την κακή και πιθανώς αυξάνοντας την καλή.
Οι οδηγίες αυτές αποτελούν οδηγίες καλής και υγιεινής διατροφής που απευθύνονται εξίσου και στα μη διαβητικά άτομα, ειδικά αν αυτά είναι υπέρβαρα ή βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Εν συντομία η σωστή διατροφή κατέχει κυρίαρχη θέση στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Πολλά άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορεί να ρυθμιστούν άριστα και για πολλά χρόνια μόνο με υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής που περιλαμβάνει κατάλληλη διατροφή και άσκηση. Επιπλέον η σωστή διατροφή αποκαθιστά στο φυσιολογικό τις συχνά συνυπάρχουσες διαταραχές στα λιπίδια του αίματος στην αρτηριακή πίεση. Σημειώνεται ότι το 80-90% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 έχουν αυξημένο σωματικό βάρος. Απώλεια βάρους 5-10% συνοδεύεται από μεγάλη βελτίωση του σακχάρου αίματος στο πλείστο των υπέρβαρων διαβητικών ατόμων.
